انواع گاز سردخانه | در حال حاضر، سردخانه‌ها به جز جدایی‌ناپذیر در صنعت فرآوری مواد غذایی و نوشیدنی تبدیل شده است. معمولاً در سردخانه‌ها از گازهای آمونیاک، دی اکسید کربن و هیدروکربن‌هایی مانند مانند پروپان، ایزوبوتان و پروپیلن استفاده می‌کنند. در سردخانه‌های قدیمی گازهای فریون مانند R134a کاربرد دارد. در حال حاضر، گازهای فریونی به دلیل تخریب لایه اوزون و گرمایش کره زمین کم کم رو به منسوخ‌شدن هستند. در این مقاله انواع گاز سردخانه را بررسی میکنیم. برای سرویس سردخانه از گروه مشاوران سانتیگراد راهنمایی بخواهید.
معرفی انواع گازهای سردخانه
گاز آمونیاک یا R717
یکی از انواع گاز سردخانه، گاز آمونیاک است. این گاز قیمت مناسبی دارد و به همین دلیل در حجم بزرگی از میزان سردسازی مقرون به صرفه است. گاز آمونیاک به لایه اوزون آسیب نمی‌رساند. این گاز بسیار سمی و قابل اشتعال است. اگر فقط در مدت زمان بسیار کوتاهی، در معرض میزان گاز سردخانه آمونیاکی برابر با35ppm قرار بگیرید، موجب آسیب به غشاهای مخاطی، ریه‌ها، سرگیجه، سردرد و… می‌شود.
با این وجود، خوشبختانه از طریق بو به راحتی قابل تشخیص است و در سردخانه‌های بالای 2000 تن از آن استفاده می‌شود. یکی از دلایل عمومیت استفاده از گاز آمونیاک در سردخانه‌ها، توانایی بالای آن در ایجاد سرمایش است. این گاز از نظر صرفه‌جویی در مصرف انرژی نیز، به صرفه است.
پیشنهاد می کنیم این مقاله را نیز بخوانید: سردخانه آمونیاکی چیست ؟
گاز کربن دی اکسید یا R-744
یکی از گازهای مبردی که در حال حاضر استفاده از آن رو به افزایش است، گاز دی اکسید کربن است. این گاز، بر گرمایش زمین تأثیر ندارد و از این رو در کشورهای پیشرفته، مورد استقبال قرار گرفته است. این گاز به لایه اوزون هم، آسیبی وارد نمی‌کند و در صورت نشت، خطرات شدید گاز آمونیاک را ندارد. گاز کربن دی اکسید توانایی بیشتری در نگهداری میوه و سبزیجات دارد. یکی از مشکلات این گاز بی‌بو بودن آن است.
برای جلوگیری از خطرات استنشاق این گاز، نیاز است در محیط سردخانه یک سیستم تشخیص گاز نصب شود. گاز دی اکسید کربن غیر قابل اشتعال است، از این رو مبردی بی‌خطر محسوب می‌شود. تنها در صورتی که میزان گاز سردخانه، دارای نشتی بیش از حد باشد، باعث بروز مشکلات تنفسی خواهد شد.
گاز فریون یکی از انواع گاز سردخانه
یکی از انواع قدیمی گازهای استفاده شده در سردخانه‌ها، گاز فریون است. این گاز، دومین مبرد استفاده شده در صنعت سردخانه‌ای است. فریون‌ها، در دسته‌بندی‌ها و انواع مختلفی وجود دارند. به طور کلی می‌توان گفت اگر سردخانه کوچک است، استفاده از گاز فریون توجیه اقتصادی بیشتری دارد.
برخی از انواع گازهای فریون مانند R22 ، به دلیل خطرات جدی برای محیط زیست به خصوص لایه اوزون دارند، در حال منسوخ‌شدن هستند. معمولاً در سردخانه‌های زیر صفر از نوع R404 و در سردخانه‌های بالای صفر از نوع R404 استفاده می‌شود. فریون توانایی خنک‌کنندگی بالایی دارد و از این رو، هنوز هم در ایران طرفداران زیادی دارد.
با این وجود، نمی‌توان از خطرات نشتی آن غافل شد. اگر گاز فریون نشت کند، نه تنها برای کارکنان و محیط زیست بلکه روی بهره‌وری انرژی سردخانه نیز تأثیر می‌گذارد. به دلیل خطرات بسیار جدی گازهای فریون، سردخانه‌هایی که از این گاز استفاده می‌کنند، باید مجهز به سیستم تشخیص گاز حتی در پایین‌ترین مقدار نشت آن باشند تا جلوی هر گونه نشتی گرفته شود. در نشت حتی اگر میزان گاز سردخانه کم باشد، باز هم خطرآفرین است، بنابراین وجود سنسورهای هوشمند ضروری است. استفاده از سیستم‌های تشخیص گاز هوشمند می‌تواند احساس امنیت و ایمنی لازم برای کارکنان را به وجود آورد و حتی جلوی افزایش مصرف انرژی سردخانه را بگیرد.
نمونه‌ای از سنسور هوشمند تشخیص نشت گاز
پیشنهاد می کنیم این مقاله را نیز بخوانید: تعمیر سردخانه فریونی
هیدروکربن‌ها
بعضی از سردخانه‌ها از گازهای هیدروکربنی مانند گاز گاز پروپان (R-290) و گاز ایزوبوتان (R-600a) استفاده می کنند. این نوع از مبردها در اروپا طرفداران بیشتری دارد، اما در کشورهایی نظیر امریکا به دلیل خاصیت اشتعال‌پذیری و ایمنی پایین، کمتر مورد استقبال قرار گرفته است. سردخانه‌هایی که از هیدروکربن‌ها استفاده می‌کنند، بازده بالایی دارند.
مانند گاز دی اکسید کربن، این گازها نیز بی‌بو هستند و با توجه به خطر اشتعال‌پذیری که دارند، اگر در سردخانه استفاده شوند، سردخانه باید مجهز به سنسور تشخیص گاز، حتی در کمترین مقدار نشت باشد. گازهای هیدروکربنی، برای محیط زیست ضرری ندارند و خواص خنک‌سازی بسیار بالایی دارند.
مبردهای مخلوطی
ترکیب چند نوع گاز به مقدار مشخص را مبرد مخلوطی می‌گویند. مبرد R-407C از مخلوط میزان گاز سردخانه R134a و R-125 به دست آمده و خواص بسیار خوبی دارد.
سخن آخر
گازهای فریونی دومین گاز پر طرفدار در صنعت فرآوری مواد غذایی است. با وجود این که این گاز قدرت خنک‌کنندگی بسیار بالایی دارد، نمی‌توان از مضرات آن غافل شد. البته انواع جدیدی از این گاز، مشکلات مدل‌های قدیمی‌تر نظیر را ندارند. گاز آمونیاک هم به دلیل راندمان بالای آن، یکی از گازهای پر استفاده در سردخانه‌هاست.
یکی از ویژگی‌های آمونیاک بوی بسیار زننده آن است که باعث می‌شود در صورت نشت به خوبی تشخیص داده شود. گازهای کربن دی اکسید که در ایران کمترین استفاده را دارند، نوعی از گازهای سردخانه‌ای هستند که امید است در آینده بیشتر مورد توجه قرار گیرند.
